Mở bếp gas sưởi, chết người
Câu hỏi:
From: h v [mailto:vutxyz@sbcglobal.net]
Sent: Thursday, December 21, 2006 10:34 AM
To: Huynh Chieu Dang
Subject: Sưởi Bằng Gas ???
Thưa giáo sư,
Xin giáo sư vui lòng giải thích cho bà con hiểu vì sao khi sưởi trong nhà bằng máy sưởi gas (loại cũ, thường đặt ở bên dưới những căn nhà xây từ 5, 7 chục năm trước), thì không sao, nhưng mở bếp gas để sưởi, thì lại tai hại chết người.
Tôi thắc mắc, vì cả 2 thứ này đều dùng chung một nguồn gas dẫn từ ngoài đường vào nhà.
Xin cám ơn giáo sư.
VTH
Trả lời:
Cám ơn anh V T Hiên đã hỏi câu rất hay đã giúp tôi cơ hội nói thêm chút nữa may ra bà con thấy ghét mà nhớ dai, và như vậy có khi có ích được phần nào chăng.
Không riêng chi nhà cũ mà nhà mới xây hiện nay dầu cho gắn lò sưởi trung ương (central air) nằm trên trần nhà đi nữa, nhiên liệu vẫn là khí đốt, ít khi nào dùng diện. Lý do là nhiệt năng sinh ra từ khí đốt rẽ hơn nhiệt năng sinh ra từ điện rất nhiều. Lò sưởi cho từng phòng, như trong các motel thì thường dùng điện cho tiện.
Tóm lại đại đa số nhà cửa tại Mỹ nầy kể cả apartment đều dùng khí đốt. Thế sao dùng bếp gas nấu cơm mở lên để sưởi ấm thì chết, mà mở lò sưởi suốt mấy tháng trường trong mùa lạnh chẳng chết ai cả. Không riêng chi là lò sưởi dấu kín trên trần nhà, người ta thấy còn có loại lò sưởi nằm ngay phòng khách vừa là vật trang hoàng vừa dùng sưởi ấm. Loại lò sưởi trang hoàng nầy thường đốt củi (bán trong các tiệm buôn vào mùa lạnh), có khi đốt gas trên thanh củi giả cháy chẳng bao giờ hết. Khi tôi còn ở trên vùng lạnh, hôm nào xài sang mua một bịt củi về bỏ vô lò sưởi, để nhìn tuyết rơi ngoài trời, để nhìn lửa ấm cháy trong lò sưởi, để nghe mùi khói thơm thơm phảng phất đâu đó trong khắp không gian mà cảm thấy cỏi trần gian giá lạnh nầy chưa đến nỗi nào đáng chán.
Thế sao xách cái lò nướng thịt vào nhà bỏ củi vô đốt để sưởi ấm thì lại dễ theo tổ tiên ông bà rời bỏ cỏi trần gian nầy sớm.
Quí bạn muốn nghe câu trả lời đúng đắn hay giởn chơi? Thôi nghe cả hai đi.
1. Câu trả lời giởn chơi:
Có lần lâu rồi hai vợ chồng người bạn kỳ cựu đến căn apartment tôi chơi vào mùa đông. Vừa bước vô nhà bà bạn rầy tôi liền, sao mở sưởi chi vậy, ngột chết. Câu nầy làm tôi nhớ lại khi xưa đi xe hơi chung với ba tôi (thợ máy) tôi mở sưởi là bị rầy liền: Ðừng mở sưởi ngột chết. Tôi hỏi chị nầy (Dược Sĩ tại Mỹ) rằng sao mở lò sưởi bị ngột. Hai ông bà bạn vanh vách cắt nghĩa là lò sưởi dùng khí thắp đốt cháy sinh ra CO2 đầy nhà. Không ngột sao được. Với hai vị “trí ngủ” nầy tôi biết trả lời sao đây, họ có định kiến rồi. Nếu là quí bạn là tôi thì quí bạn trả lời sao?
Quí bạn mà trả lời sao cũng không thông hết. Nhưng tôi hỏi một câu hai ông bà nín luôn. Tôi nói rằng khi cất nhà cứ qua một giai đoạn nhỏ như đổ móng có nhân viên nhà nước đến kiểm soát ký tên trước khi được xây tiếp. Dựng cột có nhân viên nhà nước đến kiểm soát ký tên trước khi được xây tiếp. Chạy giây đện phài là dân có licence làm, xong có nhân viên nhà nước đến coi. Vậy thì tại sao ráp cái lò sưởi gas khi đốt lên có hại cho sức khỏe thì nhân viên nhà nước làm thinh mà ký tên. Hai vị nầy làm thinh luôn. Và sau nầy hai vị cũng mở lò sưởi vào mùa lạnh như ai.
2. Câu trả lời đúng:
Thưa quí bạn sản phẩm bán ra tại xứ Mỹ nầy đều có con mắt nhân viên thẩm định an toàn ghé vào. Lò sưởi sinh ra CO2 trong nhà không thể nào được bán ra thị trường, đồ chơi trẻ con có hại bị cấm liền, thực phẩm nhiểm chất có hại hay vi khuẩn bị rút ra khỏi chợ ngay khi biết. Xin trở lại, lò sưởi chạy gas đốt lửa trong thùng sắt kín, hơi lửa theo ống khói bay ra khỏi nóc nhà. Ống khói khá dài , khí nóng nhẹ hơn không khí, do vậy nó bay lên rất nhanh kéo hết hơi độc ra khỏi lò lửa mà không cần quạt (hiệu ứng ống khói). Chỉ có vậy thôi. Sức nóng do lửa phát ra đốt nóng hộp kim loại, quạt đưa sức nóng từ vỏ bên ngoài hộp kim loại nầy theo hệ thống ống dẫn đi khắp nhà. Khí nóng nầy không hề đụng tới khí độc do lửa cháy tạo ra. Hai bên biệt lập với nhau. Nói thì khó hiểu, quí bạn nhìn cái hình bên cạnh vẽ sơ đồ cái nồi nấu nước thường được gắn trong nhà thì thấy ngay. Tôi mượn nồi nấu nước thay lò sưởi gas, vì sơ đồ lò sưởi khó nhìn hơn. Cả hai vận hành theo cùng một nguyên tắc. Ở hình vẽ sơ đồ bên dưới quí bạn không thấy khói nóng có chỗ thoát ra bầu không khí trong nhà. Cái ống khói được gắn thật kín nối dài tới khỏi nóc nhà.
Với lò sưởi gas thì sức nóng được lấy từ vỏ sắt bị đun nóng chớ không phải từ ngay trong ngọn lửa. Máy sưởi của xe hơi cũng cùng nguyên tắc, nước nóng từ đầu máy chạy ngang qua giàn giải nhiệt bên trong xe, được quạt thổi sức nóng từ vỏ sắt (vỏ nhôm) của giàn giải nhiệt vào xe, chớ không phải từ khói nóng của máy xe xịt vô.
Dầu cho hầu hết lò sưởi hiện nay đều dùng gas, nhưng chúng được diều khiển bằng điện và mạch điện tử. Nhà đèn cúp điện là là sưởi gas ngưng chạy. Nếu là lò sưởi central air, thì cần có cái quạt điện thổi gió nóng đi khắp nhà.
Ghi thêm:
a. Mạch điện tử dùng để mở và tắt máy sưởi tự động, thí dụ quí bạn set nhiệt độ trong nhà là 75 độ F. Khi nào lạnh dưới số nầy lò sưởi tự động chạy. Khí nóng đưa nhiệt độ lên tới 75 thì máy ngừng lại, nhiệt độ xuống dần dưới 75 thì máy chạy lại.
b. Ở Mỹ nếu quí bạn nghi ngờ lò sưởi chạy gas bị xì hay nứt, quí bạn có thể kêu nhân viên sở GAS đến xem giùm miển phí. Ở apartment mỗi lần sửa lại cho người khác thuê thì trên nguyên tắc chủ nhà phải xem coi vỏ sắt phát nhiệt của lò sưởi có bị nút rạn hay không.
c. Trong các tiệm buôn đều có bán máy dò carbon monoxide (CO) rất nhạy. Chất nầy không mùi vị không màu sắc. Một lượng nhỏ CO trong không khí cũng đủ gây tai hại. (Về giá cả, thì máy dò khói, báo hỏa hoạn giá chừng $5 một cái, máy dò CO rẻ nhất chừng $20 một cái. Mùa nầy, lúc đang ngủ mà nghe máy dò CO ré lên thì có lẻ cái hộp sắt của lò sưởi bị nứt đâu đó. Chuyện nầy rất hiếm khi xãy ra. (Giá năm 2006 giờ đây 2007 máy dò khói giá khoảng $3)
Còn lò sưởi đốt than và củi thì sao? Cũng y vậy, ống khói nằm ngay trên ngọn lửa, khi đốt không khí nóng nhẹ hơn không khí chung quanh nên bay nhanh lên ống khói, tạo sức hút rất mạnh (nguyên tắc của khinh khí cầu) tất cả khí carbonic và khí carbon monoxide đều được hút ra bằng ống khói cao khỏi nóc nhà.
Còn bếp nấu cơm thì sao? Thưa rằng cái bếp ít khi nằm ngay cái máng ống khói, mà ống khói bếp thường ngắn nên cần có cái quạt điện để hút khói ra khỏi nhà. Nếu ống khói bên trên bếp nấu ăn mà dài và cao và đi thẳng như lò sưởi thì đâu cần tới quạt hút. Không mở quạt điện hút khói khi nấu cơm thì hôi nhà và không khí trong nhà cũng tích tụ nhiều khí CO2 không tốt. May là nấu cơm chỉ một vài tiếng nên mở quạt hút khói hay không mở cũng chưa đến nổi nào. Nếu mở bếp gas để sưởi suốt đêm để sưởi ấm thì có khi người ngủ trong nhà cũng chết. Tuy nhiên quí bạn cũng lưu ý là khi gió mạnh khói độc từ loại lò sưởi trang hoàng nầy có khi chạy ngược trở vào nhà, ít thôi tùy theo luồng gió thế nào.
Ống khói lỏ sưởi đốt củi thường to và thẳng cho nên Ông già Noel mới theo xuống được, quí bạn thấy có bao giờ Ông già Noel theo ống khói bếp mà xuống không?
Ðố quí bạn sao tôi chỉ kề sự hiện diện của CO trong lò sưởi than củi mà không kể trong bếp nấu ăn. Xin thưa bếp nấu ăn được chỉnh từ nhà chế tạo sao cho khí đốt được cháy hoàn toàn (lửa xanh không khói đen) khi cháy hoàn toàn thì không có CO nhiều mà chỉ có CO2 mà thôi. Trái lại lò sửi đốt củi, bếp nấu ăn nướng thịt đốt củi thì CO sinh ra rất nhiều, lý do khó làm cho củi cháy hoàn toàn (đủ oxy). Mà thôi đi vào chi tiết quá nhiều quí bạn mất công đọc.
Có người còn cho rằng mùa đông đốt lò sưởi hết oxy trong nhà để thở. Vì tin như vậy nên những người nầy bước vào nhà ai nghe máy sưởi chạy đều cãm thấy như cháng váng sắp ngất. Nhưng cũng chính những người nầy vào các siêu thị, các tiệm buôn, các mall thì không thấy cháng váng bao giờ. Họ làm như trong các siêu thị người ta không mở máy sưởi vậy. Chuyện lo lò sưởi đốt hết oxy trong nhà cũng giống như chuyện lo con bò trắng răng. Không lẽ tôi viết nữa dài quá tôi nghiệp mấy vị “cao niên” nề tình rán đọc mệt tội nghiệp.
Ðể rồi đây quí bạn coi, trong nước mình nhà cửa cất theo kiểu Âu Mỹ, sẽ có người bịnh hay chết vì nấu cơm trong nhà cho coi.
Huỳnh Chiếu Ðẳng.
|
